Qasigiannguit

© Styrelsen for Dataforsyning og Infrastruktur
Qasigiannguani innuttaasut amerliartornerat 1886‑2021.
GRØNLANDS STATISTIK

Qasigiannguit 1.071-inik (ulloq 1. januaari 2021) innuttaasoqartoq Qeqertarsuup Tunuata kujataata kangiani kangerliumaninnguamiippoq. Nunaqarfik qaninnerpaaq Ikamiut 78-inik innuttaasoqarpoq.

Qasigiannguit qasigissat kangerliumanerup paavani sioqqani qasigissat piaqqiorfiat mamaarfiallu ateqaatigigunarpaa.

Qasigiannguit oqaluttuassartaat

Nunasiaateqarfik kangerliumaninnguami kujammut sammisumi 1734-imi tunngavilerneqarpoq Jacob Severinip niuerfiata ataani taamani kunngiusoq Christian arfernat atsiullugu Christianshaabimik atserneqartumik. Nunasiaat Hollandimiut arfanniat innuttaasunillu niuernerat nakkutiginiarsariniarlugu pilersinneqarpoq – ilutigitillugulu Avannaani ajoqersuineq siammartinniarlugu.

Kangerliumaninnguaq nunasiaateqartunit siullernit Bryghusbugtenimik taaneqartarsimavoq, suli attanneqartumik. Kangerliumaneq, Hollandimiunit Vierrebayimik taaneqartartoq, Hollandimiut Davisstrædemi immap assingani 1700-kkut aallartinneranni kisartarfittut ilanngunneqarsimavoq, taamani Hollandimiut arfanniarluarallarmata.

Hans Egedep ernera Poul Egede 1734-mit 1740-p tungaanut katillugit ukiuni sisamani nunasiaammiippoq, piffissallu ingerlanerani kristumiunik ilagiinnik tunngaviliilluni.

Bryghusbugtimi inissisimaneq ukiut amerlanngitsut ingerlaneranni unitsiinnarneqarpoq. Nunasiaateqartut illuata tungaanut nuunneqarput. Nutaamik illorsualiortoqarpoq, illorsuatoqarli kingorna nuunneqarluni. Illutoqqat nunani avannarlerni illulioriaatsimik kusanaqisunik sanaat nunasiaammi, ukiuni 200-ni siullerni arriitsuararsuarmik alliartortinneqartumi, qitiulluinnarput. Innuttaasut amerlassusaat 1900-kkut aallartinnissaata tungaanut 100-t ataappaat.

Ilaqutariit piniarnermik aalisarnermillu inuuniuteqarput, manninniarnermik allanillu saniatigooralugu isertitsissutigisartakkanik, ilaatigut tamaani nalinginnaalluinnartunik kimmernanik, tapertaqarlutik. Sorsunnersuup Aappaata tungaanut inuussutissarsiornermik ineriartortitsineq arriitsunnguamik ingerlavoq, naak ilaatigut qassusersorluni piniarnermik aalisarnermillu nutaamik iliuuseqartoqartaraluartoq.

Qasigiannguit illoqarfittut ineriartornerat, inuussutissarsiorneq attaveqaqatigiinnerlu

Qeqertarsuup Tunuani 1940-kkut baanerani raajaqarfissuarnik nassaartoqarmat ukiut qulikkaat tulliuttut ineriartorfiulluarput. Sikuunerani tunisassiorneq uninngasariaqartaraluartoq Den Kongelige Grønlandske Handel (KGH) nutaavimmik raajanik tunisassiorfiliorpoq. Najukkami ilaqutariit raajarniutinik kutterinik aningaasaliipput, tapertaralugu arfanniarnermut atorneqartartunik tuukkartalinnik qamutileqarajuttunik, ilaqutariillu aalisartut illoqarfinni allaneersut raajarniarnerullu nalaani sulisartut piffissap ingerlanerani illoqarfimmi najugaqavilerlutik.

Illoqarfik sukkasoorujussuarmik ineriartorpoq illoqarfinngorluni nutaaliaq amerliartupallattunik innuttaasulik, tassani ulluinnarni inuuneq raajarniarnermut raajanillu tunisassiornermut malitsigisaanillu inuussutissarsiutinut attuumassuteqarlutik. Raajaleriffik imermik innaallagissamillu siusissumik pilersuisoqalerneranik nassataqarpoq.

Inissiat GTO-mit tapiiffigineqartut ilisarnarluinnartut kujataani Quikumi avannaanilu Illoqarfittaami nappaatitserneqarput, soorlu aamma tikittunut ilaqutariinnut arlalinnut inissiat, inissiarsuit illullu ataqatigiiaat nappaatiterneqartut. Aqquserngit annertusarneqarput inissisimaffinni pingasuni kujammut avammullu sammisunik aqqusinermillu pingaarnersamit Poul Hansensvejimit atassuteqartinneqartunik.

Innuttaasut amerliartornerisa malitsigisaanik oqaluffik nutaaq Paaviap Oqaluffia, napparsimmavik, kigutileriffik, meeqqeriviit atuarfiillu arlalinnik sammiveqartut nunaqarfinneersunut meeqqanut inissaqartitsisut sanaartorneqarput. Timersorneq, kulturi kajumissutsimillu peqatigiiffilerineq ukiuni taakkunani uummaarissorujussuupput.

Raajanik tunisassiorneq illoqarfinnut eqqaaniittunut 2000 sioqqutilaarlugu nuunneqarmat Qasigiannguani raajaleriffik qaleralinnik aalisakkanillu allanik tigusisartunngortinneqarluni illoqarfik allanngorpoq pilersaarutaasumillu allanngortitsineq taamanili ingerlanneqarluni. Umiarsualivimmi ilorlermi tunisassiorfik peerneqarpoq sumiiffillu umiatsiaararsortunit sunngiffimmilu angallatilinnut maanna atorneqarluni. Umiarsualivitoqqap saavani umiatsianik iluarsaassisarfiliortoqarsimavoq.

Illoqarfimmi sammisassaqartitsiviit illoqarfiup qeqqaniipput, Royal Greenlandip tunisassiorfia Royal Arctic Linellu umiarsualivia qeqertami Quilimmiillutik. Tunisassiornermik allannguisoqarnera pissutigalugu sulisunik pisariaqartitsineq apparpoq illoqarfillu qimallugu noorartut malunnarsimallutik. Innuttaasut amerlassusaat 1.071-iusut 1980-ikkunni uummaarissinnerpaaffianut sanilliullugu affaannanngorsimapput, innuttaasut 1982-imi amerlanerpaagamik 1.803-usimallutik raajarniarnerullu nalaani amerlanerujussuusarsimallutik. Inuit nussornerisa nassatarisaanik inissiarsuit anginerit inuerupput suliffeqarfinnillu atorneqartussanngorlugit suliarineqarlutik, Villads Villadsenip Efterskoleanut aamma meeqqat angerlarsimaffiannut Puilasumut.

Inuit amerlanerpaartaat pisortani allaffissornermi kiffartuussinermilu kiisalu kiffartuussinermik suliassaqarfimmi namminersorlunilu inuussutissarsiutini, pingaarnertut sanaartornermi, inuuniuteqarput arlaqartut Royal Grenlandip tunisassiorfiani sulisuullutik aalisartuullutik piniartuullutillu. Takornariaqarnermik inuussutissarsiut annertusiartorpoq: Illoqarfeeraq eqqissisimasoq takusarneqarluartarpoq soorlu aamma nunamut imaatigullu angalanissamut periarfissaqarluarluni.

Qasigiannguani pisiassanik Royal Arctic Linep umiarsuai pingaarnertut pilersuisuupput apriilimiit septembarimut sapaatip akunneranut ataasiarluni tikittoqartarluni. Ulluinnarni nioqqutissat Pilersuisumit (KNI), Kalaallit Nunaanni illoqarfinni mikinerni inoqarfinnilu ingerlataqartumit, isumagineqarput. Illoqarfiup angissusaa eqqarsaatigalugu namminersortunik nukittuunik annikinnerusunik peqatigiiffilerisoqartarpoq. Innaallagissamik pilersuineq Nukissiorfinnit isumagineqarpoq innaallagissiorfiup nillorsaataa illunut kissassaatitut atorlugu. Ukiuni aggersuni nunap immikkoortuani erngup nukinganik nukissiorfiliortoqarnissaa pilersaarutaavoq. Oqarasuaateqarnermik internetsimillu Tusass (Tele Post Greenland) Aasianni radiut atassuteqatigiiaat sukkasoorujussuit aqqutigalugit pilersuivoq.

Ilaqutariit ataasiakkaat illui amerlanerpaat uulitortunik kiassaateqarput. Illoqarfimmi imermik pilersuinermi illoqarfiup kangiani tatsinit atorneqarput, suliffeqarfiillu illoqarfiullu ilarujussuani inissiat imeqarput, amerlanerpaalli imiisiveqarput imertartarlutilluunniit. Illoqarfik kuuffilersugaavoq, kuuffiilli namminerisamik inissianut tamanut atassuteqanngillat, taamaammallu amerlaqisut suli perusuersartarfeqarlutik puussialimmik imaluunniit kinnernut tankeqarlutik. Eqqagassalerineq suli immikkoortiterneqanngitsuni eqqaavinneerput illoqarfimmilu suli ammaannartumik eqqaavissuaqarluni kommunit ataatsimut eqqagassalerinermut ingerlatseqatigiiffiat ESANI A/S attuumassuteqartumik immikkoortiterisoqalaartarluni.

Imartaa naatsunik kangerloqarlunilu qeqertaararpassualik unerisimasuuvoq, aasaaneranilu aalisarnermik, piniarnermik nuniagiarnermillu kiisalu toqqini aasaaneraniluunniit illuaqqani unnuinermik amerlasuut ileqqoqarput. Pingaartumik nunaqarfiusimasoq Akulliit tikeraarneqarluartarpoq aasaaneranilu inuneqqissimasutut ittarluni. Pingaartumik ammassannik, eqalunnik saarullinnillu aalisartoqartarpoq, kiisalu timmissat, puisit arfeeqqallu nammineq atugassat piniarneqartarlutik.

Qasigiannguit oqaluttuarisaanermit isigalugu silaannaa panertuuvoq. Aasaanerani kiattarpoq juulimi agguaqatigiissillugu 9 oC-nik kiattarluni, akunnerani ukiup qanoq ilinerat naatsunnguusarlutik ukiuuneranilu marsimiit maaji tikillugu nilleqarluni Avannaani seqinnarilluartarnera issillunilu allaaqqilluartarnera atuuttarluni. Anori avannaq avannaq kangisimmik sammiveqarajuttarpoq. Qasigiannguilli ilisarnaatigaa anorersuaq Saqqarsarneq, aasakkut ukiukkullu Qaqqarsuarmiit sivikitsuinnarmik ilimasaaruteqarluni aqqarsaartartoq, issisiullu akunnialunnguit ingerlanerinnaani qaffattarluni. Ukiuni kingullerni sila isugutanerusimavoq anorersuarajunnerulerlunilu ukiumilu sikusarnera akuttunerulerluni.

Illoqarfik Qaqqarsuup ataaniippoq timaani qaqqanut moriitsunut qooqqunullu atituunut naasoqarluartunut tatsinullu ataqatigiiaanut pisunnissamut tikilluaqqusisunut toqqaannartumik attaveqarluni.

Ukiukkut ileqquusumik aqqutigineqartartuni qimussernissamut qamuteralannissamulluunniit pitsassuarnik atugassaqarpoq. Qimussit aqqutaat kujammut Qeqertarsuup Tunuata kujataata kangianut avannamullu Ilimanamut Tasiusamullu ingerlaarpoq qaqisoqartarlunilu periarfissaninniariaraanni – piniarnermi aalisarnermilu, soorlu aamma sukisaarsaatigalugu asimiinnermi takornariartitsinermilu.

Qasigiannguit, illoqarfiup assinga. 1) Illorsuaq nutaaq. 2) Illorsuaq pisoqaq. 3) Quikoq (illoqarfiup ilaa). 4) Illoqarfittaaq (illoqarfiup ilaa). 5) Paviap oqaluffia. 6) Peqqissaavik. 7) Angallatinut iluarsaassisarfik. 8) Aalisakkerivik. 9) Quilik (qeqertaq). 10) Efterskole. 11) Meeqqat angerlarsimaffiat. 12) Hotel Qasigiannguit.
ASIAQ, 2022

Paasissutissat allat

Kalaallit Nunaaani kommunit illoqarfiillu pillugit paasissutissat allat.